Precies honderd jaar geleden begon de transformatie van het Land van Hoboken en ontwikkelde dit gebied zich van privé landgoed naar stadspark en culturele hotspot. Als een lappendeken vind je hier tuinen uit alle tijden: romantisch en geometrisch, traditioneel en modern. Door de jaren heen komen er telkens nieuwe ideeën over de inrichting en de architectuur van het gebied. Dit komt voort uit veranderende ideeën over cultuur, recreatie en groen in de stad.

Neem een kijkje in Huis Sonneveld en de eerste tuin van het Museumpark. Architecten Brinkman en Van der Vlugt weerspiegelden de woning in het tuinontwerp met verspringende terrassen en strak gesnoeide hagen. De tuin was voor de familie Sonneveld een geschikte plek voor frisse lucht, zon, plezier en ontspanning. Hier tegenover bevindt zich nu de Nieuwe Tuin: de nieuwste, weelderige aanwinst van het Nieuwe Instituut aan de Jongkindstraat. Actuele vraagstukken over ecologisch beheer en biodiversiteit staan in deze tuin centraal. Ook zijn hier vleermuizen, diverse plantensoorten en microben te vinden.

Met de komst van het Depot van Museum Boijmans Van Beuningen is er in het Museumpark ook een dakbos bijgekomen. Het stuk park dat in 2017 plaatsmaakte voor het Depotgebouw keert zo terug op 40 meter hoogte. De exotische schijnacacia’s die er stonden, kregen een plek elders. Meer dan zeventig meerstammige berken en twintig dennen werden naar boven getakeld. Deze inheemse bomen zijn niet alleen bestand tegen de hevige weersomstandigheden op het dak, ook zijn ze goed voor de vogels en insecten in het park. Met een ingenieus systeem wordt bovendien regenwater in het Depot opgeslagen. Dit wordt gebruikt voor de daktuin en voor het doorspoelen van de toiletten.

Het Museumpark is de afgelopen twee jaar enorm veranderd. De vijvers zijn gevuld met schoner water voor meer flora en fauna. Via vlonders kun je zelfs over het water wandelen. Naast het dak van het Depot is het omliggende terrein vergroend met plantvakken en 75 nieuwe bomen. Ook het grote asfaltdek – een geliefde plek voor evenementen en lokale skaters – ging op de schop. Het skatepark met kleurrijk flag deck maakt plaats voor een nieuwe, minder gladde ondergrond afgewisseld met grasvelden, fonteinen en bomen. De veranderingen roepen vragen op over de verdeling van ruimte voor groen, stedelijk gebruik en vrijetijdsbesteding in het Museumpark.

Achter het Museum Boijmans Van Beuningen, over de oude poldersloot en richting de Westzeedijk ligt de Populierenlaan. Zoals de naam al weergeeft, wordt dit pad aan weerszijden omgeven door Italiaanse populieren. Deze bomen zijn in de jaren dertig geplant, tegelijkertijd met de bouw van het museum. Sindsdien zijn ze uitgegroeid tot grote, kegelvormige bomen die de laan afschermen van de zon en de rest van de Museumtuin. Vanaf eind jaren vijftig komen er aan het eind van de Populierenlaan totaal verschillende bouwwerken bij: de Grieks-Orthodoxe kerk St. Nikolaos, een zeventiende-eeuwse inrijpoort van boerderij Muyden uit Kralingen en in de Westzeedijk een schuilkelder voor de dreiging van de Koude Oorlog.

Het rosarium – nu bekend als de Rozentuin – is een erfenis van de internationale tuinbouwtentoonstelling in 1960. De Floriade was een spraakmakende manifestatie waar veel bezoekers op afkwamen. Het Park en het Museumpark zijn toen grondig onder handen genomen. Zo ook de Museumtuin achter het Boijmans. Tussen de twee bolvormige vijvers – waar blauwe reigers graag vissen – zijn in 1935 langgerekte groene stroken gras aangelegd. In 1960 worden deze grasperken omgespit tot L-vormige en vierkante rozenperken. Een asymmetrisch padenstelsel leidt de ruim 4 miljoen bezoekers vervolgens kriskras langs de rozen en onder de rozenpergola door.

In de jaren ’80 stond de Rozentuin bekend als geliefd cruisinggebied. Midden in de stad maar toch lekker rustig en in de natuur. Piet Gamelkoorn liep in die jaren regelmatig ’s nachts door het Museumpark. Lukte het om een leuke jongen te scoren?

Tussen de Kunsthal en het evenementendek vind je de Romantische tuin, herkenbaar aan de verhoogde Museumpadbrug in het midden. De hoge zomereiken waar de klimop langs de stammen omhoog groeit, dateren hier nog deels uit de tijd van het landgoed Hoboken. Ze bieden beschutting, nestruimte en voedsel aan vogelsen insecten. Op verschillende momenten in het jaar kun je hier de klimopbij, de groenling en het winterkoninkje tussen het groen zien zitten. Tegenover de eiken groeien paardenkastanjes, esdoorns en meidoorns en is een ware bloemententoonstelling te zien. Deze schilderachtige tuin is ingedeeld in monochrome kleurvlakken waardoor er een groot kleurrijk tapijt ontstaat. Door het jaar heen veranderen de verschillende planten in de vakken van kleur in blad, bloesem en fruit. Geen enkel seizoen is hier hetzelfde.

De rosse metselbij, de winterkoning en het citroenlieveheersbeestje kun je vinden achter het Natuurhistorisch Museum in het stadsnatuurreservaat. Hier krijgt de natuur zelf de kans om zich spontaan te ontwikkelen.Er zijn geen vooraf bedachte ‘natuurdoelen’ of ‘eindbeelden’ ontworpen. Wel wordt de natuur een handje geholpen met microleefgebiedjes voor allerlei soorten planten en dieren. Er ligt een zandberg voor nestelende wilde bijen en in de houten palen met gaatjes kunnen nog meer insecten terecht.

Ecoloog André de Baerdemaeker werkt voor Bureau Stadsnatuur dat kantoor houdt in het Museumpark. Hij vertelt over het ‘aangeharkte’ park waar niet alleen mensen maar ook dieren van genieten.